Χανιά: Η διαχείριση στο ν. Χανίων θα µπορούσε να χαρακτηριστεί σαν µια πρώτη απόπειρα αποκεντρωµένης ολοκληρωµένης διαχείρισης, παρόλο που δροµολογήθηκε αναγκαστικά και βιαστικά, κάτω από την πίεση του κλεισίµατος της χωµατερής του Κουρουπητού. Το σύστηµα λειτουργεί µε την ευθύνη νοµαρχιακού φορέα διαχείρισης και έχει ένα βαθµό αυτονοµίας, σε σχέση µε τον ΠΕΣΔΑ Κρήτης. Λειτουργεί, κυρίως, µε κάποιες αποκεντρωµένες δράσεις ανακύκλωσης συσκευασιών (µπλε κάδοι) και γυαλιού και µια κεντρική εγκατάσταση, που περιλαµβάνει ΚΔΑΥ και µονάδα επεξεργασίας σύµµεικτων (ΕΜΑΚ) µε ανάκτηση και κοµποστοποίηση οργανικών και ΧΥΤΑ.
Δυστυχώς, το σύστηµα ερωτοτροπεί µε το συγκεντρωτικό µοντέλο και την παραγωγή RDF, συνεπώς και µε την καύση. Κρατά χαµηλά την προδιαλογή, θέλει να εισάγει νέους ΣΜΑ, οδηγεί το µεγαλύτερο µέρος των σύµµεικτων στο ΧΥΤΑ, ελέγχεται η απόδοση της ΕΜΑΚ ως προς το ποσοστό ανακύκλωσης και την ποιότητα του παραγόµενου κοµπόστ.
Ακολουθούν ορισµένες πιο πρόσφατες πρωτοβουλίες, που έχουν από την αρχή ξεκαθαρισµένο το στόχο µιας ήπιας διαχείρισης µικρής κλίµακας, φιλοπεριβαλλοντικής και οικονοµικής, µε συµµέτοχους τους πολίτες, σε διάφορες παραλλαγές. Τα παραδείγµατα σηµατοδοτούν διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης και είναι καλή αφορµή για ένα δηµόσιο διάλογο, που επιβάλλεται να ανοίξει.
Δήµος Ευρώτα:
Ο δήµος Ευρώτα Λακωνίας επιχειρεί να µεταφέρει το παράδειγµα της διαχείρισης ΑΣΑ του δήµου Capannori της Ιταλίας. Εκεί το σύστηµα το διαχειρίζεται δηµοτική επιχείρηση. Η έµφαση δίνεται στη διαλογή στην πηγή, µε σύστηµα τεσσάρων κάδων (οργανικά, χαρτί, συσκευασίες, σύµµεικτα), σηµεία συγκέντρωσης άλλων ανακτήσιµων υλικών, οικιακή κοµποστοποίηση και µε οικονοµικά κίνητρα προς τους πολίτες. Σε δεύτερο επίπεδο προβλέπεται ΚΔΑΥ, µονάδα διαχωρισµού οργανικών και µετάλλων από τα σύµµεικτα, κοµποστοποίηση των οργανικών, δεµατοποίηση και αποθήκευση του υπολειµµατικού υλικού και διάθεσή του στους περιφερειακούς χώρους ταφής, όταν αυτοί δηµιουργηθούν. Ο εξοπλισµός αυτού του επιπέδου θα είναι κινητός, ενοικιαζόµενος από προµηθευτές και αµφίβολης αποτελεσµατικότητας, κατά τη γνώµη µας. Κοµβικό σηµείο αποτελεί η επιλογή το µεγαλύτερο µέρος της διαχείρισης του συστήµατος να ανατεθεί σε εργολάβο(ους). Το επιχείρηµα αυτής της επιλογής είναι η οικονοµική και διαχειριστική αδυναµία του δήµου να αναλάβει µε ίδια µέσα και ιδιόκτητες εγκαταστάσεις το συγκεκριµένο εγχείρηµα.
Λακωνία – εταιρεία λαϊκής βάσης (Λακωνική Βιοενεργειακή ΑΕ): Πρόκειται για εταιρεία λαϊκής βάσης (πολυµετοχική), µε τη µορφή ΑΕ και µε πρόβλεψη δυνατότητας συµµετοχής από όσους-ες το επιθυµούν µε απόκτηση µιας µετοχής της εταιρείας. Έχει συσταθεί από, περίπου, 30 Λάκωνες πολίτες και, κατά δήλωσή της, έχει εξασφαλίσει δηλωµένη πρόθεση συµµετοχής από άλλους 4.500. Έχει ξεκινήσει τη λειτουργία της µε συγκέντρωση ανακυκλώσιµων υλικών, έναντι αµοιβής, που παραδίδονται σε εγκατάσταση της εταιρείας. Υπάρχει πρόθεση ανάπτυξης ολοκληρωµένου συστήµατος διαχείρισης µικρής κλίµακας, µε έµφαση στη διαλογή στην πηγή, στην αξιοποίηση των ανακυκλώσιµων υλικών, στην αναερόβια κοµποστοποίηση και στην ενεργειακή αξιοποίηση του παραγόµενου βιοαερίου. Στα άµεσα µέσα υλοποίησης της συγκεκριµένης πρωτοβουλίας περιλαµβάνονται: η ανάπτυξη συνδροµητικού συστήµατος παροχής υπηρεσιών διαχείρισης, µε τη µορφή εναλλακτικού παρόχου και διεκδίκηση απαλλαγής από τα αντίστοιχα δηµοτικά τέλη, και η παροχή υπηρεσιών διαχείρισης, µέσω προγραµµατικών συµβάσεων µε δήµους της περιοχής.
Πρωτοβουλία διερεύνησης τριών δήµων της Αττικής: Σε συνέχεια µιας πρώτης φάσης συζητήσεων στο δήµο Αργυρούπολης – Ελληνικού, έχει δροµολογηθεί µια διαδικασία εκπόνησης µελέτης σκοπιµότητας για τη διαχείριση των απορριµµάτων τριών όµορων δήµων (Αλίµου, Αργυρούπολης – Ελληνικού και Γλυφάδας). Ή σχετική µελέτη έχει ανατεθεί σε επιστηµονική οµάδα του ΤΕΙ Πειραιά. Αν αυτή η πρώτη διερεύνηση πείσει για τη συνέχεια του εγχειρήµατος, θα προχωρήσει η εκπόνηση πλήρους µελέτης και η αναζήτηση των χρηµατοδοτικών εργαλείων. Είναι πρόωρο και γι αυτό παρακινδυνευµένο να ειπωθεί, αυτήν τη στιγµή, οτιδήποτε για την εξέλιξη και την πιθανή µορφή αυτής της πρωτοβουλίας. Μπορούµε, µόνο, να µιλήσουµε για τις δηλωµένες προθέσεις, τόσο του δήµου Αργυρούπολης – Ελληνικού, όσο και εκπροσώπων της επιστηµονικής οµάδας, για µια ήπια διαχείριση, µε τις αρχές της εγγύτητας και της µικρής κλίµακας, στη λογική της µέγιστης ανάκτησης, µε χαµηλό κόστος διαχείρισης και µε δηµόσιο χαρακτήρα. Αν γίνει κατορθωτό οι προθέσεις αυτές να µετουσιωθούν σε ένα αξιόπιστο τοπικό σχέδιο διαχείρισης (το πιστεύουµε ακράδαντα) και αν βρεθεί τρόπος ενσωµάτωσης της εθελοντικής προσφοράς και αξιοποίησης µορφών κοινωνικής συµµετοχής, ίσως να έχουµε να κάνουµε µε το πιο πειστικό παράδειγµα για τη δυνατότητα υλοποίησης ενός εναλλακτικού µοντέλου διαχείρισης.
